HASSAS ÖLÇÜ ALETİ MİHENGİR ve ÇEŞİTLERİ
Bu yazıda mihengir ile ilgili kapsamlı bilgilere yer verilmektedir. Mihengirin kullanımından, ortalama satış fiyatlarına kadar bir çok konuya değinilmiştir. Bu yazıyla birlikte mihengirin kullanım alanlarını, amaçlarını anlayacağız. Mihengir kullanımına dair soru işaretlerini gidereceğiz. Özel üretim mihengir çeşitlerine değineceğiz. Mihengir kullanırken yapılan hataların sebeplerini inceleyeceğiz. Mihengir kullanırken dikkat edilmesi gereken şartları gözden geçireceğiz. Yazı genel itibariyle ile sıfırdan mihengir kullanımı hakkında birçok bilgi vermektedir.
Mihengir Nedir ?
Yükseklik ölçüsü alırken üzerinde sabit kumpası olan mm cinsinde hassas ölçülerin alınmasını sağlamaktadır. Aynı zamanda parçayı işaretleme yapabilen ölçüm cihazıdır.
Mihengir Neden Kullanılır ?
Markalama, işaretleme, ölçüm aleti olarak işlem görür. Farklı ölçü aralıklarında çap ölçme olarak kullanılır. Yapıları bakımından çeşitlendirilebilirler.
Mihengir Çeşitleri Nelerdir ?
Verniyerli Mihengirler
Sürgü üzerinde bulunan ölçüm çizgileriyle okunabilen mihengirlerdir.
Saatli Mihengirler
Mekanik göstergeli mihengirlerdir.
Dijital Mihengirler
Mihengir üzerinde dijital bir gösterge bulunan mihengirlerdir.
Havalı Mihengirler
İşlevsel olarak dijital mihengirle aynı fakat sürgü kısmı pnömatik bir sistemle hareket eden mihengirlerdir.
Mihengir Terminolojisi
Aşağıdaki resimlerde mihengir üzerindeki isimlendirmelere yer verilmiştir.
Mihengir Nasıl Kullanılır ?
Mihengir kullanımını oldukça basittir. Ancak belirli şartlara uyulmaz ise ölçüm hataları meydana gelebilir. Ölçüm hatalarının sebebinden bahsetmeden önce kullanımına dair bilgiler verelim.
1.Sıfırlama
Öncelikle ölçüm yapılan yüzeyin pürüzsüz ve düzgün olduğundan emin olunmalıdır. Daha sonra mihengirin ''0'' ının doğru olduğundan emin olmak gerekmektedir. Yüzeye sıfırlanarak hata olup olmadığı kontrol edilmelidir. Takılan, değiştirilen karbür uçlardan kaynaklı sıfırda değişmeler olabilir.
2.Hassas Ayar
İstenilen ölçü ayarlandıktan sonra sürgü üzerindeki kelepçe sıkılarak hassas ölçü için üzerindeki hassas ayar tertibatı kullanılır.
3.Markalama (İşaretleme)
Parça üzerinde merkez belirlemek veya ölçü belirlemek için mihengir üzerindeki karbür uç kullanılarak işaretleme yapılır.
4.Fark Ölçme
Bir parçanın üzerindeki farklı boydaki kademelerin ölçümü için mihengiri önce birinci boy üzerine getirerek sıfırlar. Daha sonra ikinci boy veya en üzerine getirerek aradaki farkı ölçebiliriz.
Mihengir Nasıl Okunur ?
Bu bölümde, verniyerli mihengirlerin, mekanik mihengirlerin nasıl okunduğuna değinilecektir.
Verniyerli Mihengir
Resimde gösterildiği üzere ana taksimat üzerindeki çizgiler sayılır. Verniyer taksimatının çizgisinin başlamadan hemen önceki çizgisi not edilir. Bu ölçü tam olan sayıyı verir. Virgülden sonraki kısım için verniyer taksimatı üzerindeki çizgiler sayılır. Verniyer taksimatındaki çizgi ile ana taksimat çizgisinin birleştiği yer virgülden sonraki basamak olarak yazılır.
Mekanik Göstergeli Mihengir
Resimde gösterildiği üzere kadran üzerinde virgülden önceki ölçü gösterilir. Daha sonra kadran üzerine bakılarak virgülden sonraki kısım okunur. Negatif yönde ölçüm yaparken kadran üzerindeki ölçü saatin tersi yönünde okunur.
Mihengir Kullanımına Dair Açıklamalar
Mihengir kullanımının sebep olduğu hataların açıklaması yapılmıştır.
1.Hatanın potansiyel sebepleri
Paralaks etkileri, mihengir ile iş parçası arasında sıcaklık farkı oluşmaktadır. Bu sebepten doğan farklı termal genleşme, tıpkı kumpasta olduğu gibi hata faktörleri arasında bulunur. Mihengirin yapısından ileri gelen başka hata faktörleri de mevcuttur. Özellikle eğrileşmiş referans kenarlara ve aşağıda açıklanan çizici uç montajıyla ilgili dikkat edilmelidir.
2.Referans kenarın (sütunun) eğriliği, çizici uç bağlama
Kumpasta olduğu ve aşağıda da gösterildiği gibi, mihengir kullanılırken kızağı taşıyan referans sütun eğer eğikse ölçme hatası ortaya çıkar. Bu hata, Abbe prensibini ihlal etmekten doğan hataların hesabındaki formül tarafından aynen temsil edilir.
Çizici ucun (veya mafsallı komparatörün) bağlanmasında dikkatli olunması gerekir. Çünkü eğik referans sütundan dolayı ortaya çıkan hata, yukarıdaki formülde yer alan "h" mesafesinin artmasına bağlı olarak büyür. Diğer bir ifadeyle daha uzun çizici uç seçilir veya mafsallı komparatör kullanılırsa hata daha büyük olur.
3.Taşıyıcı tablanın referans düzleminden yukarı kaldırılması
Bir blok mastar istifine veya iş parçası karakteristiğine göre çizici uç yüksekliği ayarlanmalıdır. Eğer kızağa aşağı yönde aşırı kuvvet uygulanırsa, taşıyıcı tabla oturduğu referans yüzeyden kalkar ve ölçme hatasına yol açar. Doğru ayarlama için kızak yavaşça hareket ettirilmelidir. Aşağıya hareketinde çizici ucun burnu ileri geri hareket ettirerek blok mastarın (iş parçasının) yüzeyine yerleştirilir. Çizici ucun hafifçe yüzeye şekilde dokunur duruma getirilmelidir. Ucun yüzeyin kenarı boyunca hareket ettirilmesi doğru ayarlamayı temin eder. Kullanımdan önce yüzey pleyti ve mihengir temizlenmelidir. Taşıyıcı tablasının referans yüzeyinin toz ve çapaktan temizlenmiş olduğunun bilinmesi önemlidir.
4.Doğruluk ve sıcaklık değeri arasındaki ilişki
Mihengirler birkaç malzeme kullanılarak yapılır. İş parçasının malzemesi, oda sıcaklığı ve iş parçasının sıcaklığı hesaplanmalıdır. Bu etkinin önü alınmazsa kombinasyon halinde ölçme doğruluğuna tesir edebilir.
5.Kesici Uç
Mihengirin çizici ucunun burnu çok keskindir. Kişisel yaralanmaların önlenmesi için dikkatle kullanılmalıdır.
6.Skala
Dijital mihengir skalası, yazıcı uç kullanarak bilgi kazımak suretiyle hasarlandırılmamalıdır.
7.Taşıma
Düşürmemek veya başka bir cisme çarptırmamak için mihengiri elle tutarken dikkatli olunmalıdır.
Mihengir Kullanımına Dair Uyarılar
1. Kızağı taşıyan sütun temiz tutulmalıdır. Toz veya kir birikmesi halinde kızak zorla hareket ettirilir. Bu da ölçme ve ayarlamada hataya yol açar.
2. Çizme işleminde çizici uç mevcut bağlama düzeneğini kullanarak güvenli biçimde sabitlenmelidir. Sabitlemeden sonra ayar durumunun doğrulanması önerilir. Çünkü bazı mihengirlerde sabitleme sonucu ayar hafifçe kayabilir. Bu durumda bu etkiyi hesaba alarak pay verilmelidir.
3. Çizici ucun ölçme yüzü ve taşıyıcı tablanın referans yüzeyinin birbirine paralelliği 0.01 mm veya daha iyi olmalıdır. Ölçümden önce, çizici ucu bağlarken oturma yüzeylerindeki toz ve çapak temizlenmelidir. Ölçüm sırasında çizici uç ve diğer parçalar yerlerinde emniyetli şekilde bağlı durumda bulunmalıdır.
4. Eğer mihengirin esas taksimatı hareket ettirilebiliyorsa, sıfır ayarı için hareket ettirin. Tespit somunlarını emniyetli şekilde sıkın.
5. Paralaks olgusundan meydana gelen hatalar ihmal edilir değildir. Bir değer okurken taksimata daima dik konumdan bakılmalıdır.
6. Kullanımdan sonra, su ve yağ tamamen silinerek temizlenmelidir. İnce bir tabaka halinde anti korozyon yağı sürülmeli ve depolanmadan önce kurumaya bırakılmalıdır.
7. Depolama için uyarılar: Depolama sırasında direkt gün ışığından, yüksek sıcaklıktan, düşük sıcaklıktan ve yüksek nemden kaçınılmalıdır. Dijital mihengir üç aydan fazla kullanılmayacaksa pili çıkarılmalıdır. Koruyucu kılıf varsa depolama sırasında mihengire takılmalı ve sütunlara yapışacak toza mani olunmalıdır.
Havalı Mihengir Nedir ?
Özel bir mihengir türü olan havalı mihengirden bahsedelim. Mitutoyo’nun sürgü kısmını pnömatik bir sistem haline getirdiği mihengir türüdür.
Doğrusal Yükseklik Ölçüm Mihengiri
LH-600 E / EG CEE TYPE, 0-600mm, with Grip
Tanımlar
-Mükemmel hassasiyet
-Pnömatik hareket mekanizması.
-Gösterge etkili bilgi aktarımı için kolay ve anlaşılabilir sembollerle donatılmıştır.
-Tekrarlanan ölçümlerde cihaz otomatik olarak bir sonraki ölçüm pozisyonuna geçer.
-Her ölçümde GO/NG-menüye dönülmesi.
-Şarj edilebilir pilleri sayesinde şehir cereyanına bağlanmaksızın çalışır.
-Düşük ağırlığı sayesinde basit kullanımlıdır.
-RS-232C bilgi çıkışlı.
-Dijital komparatör saatleri (örneğin diklik) için dijimatik bilgi çıkışlı.
Ortalama Mihengir Fiyatları
Bir kaç farklı satış sitesinden alınan fiyatlara göre iki farklı markada fiyat karşılaştırması verilmiştir.
Mitutoyo
Mitutoyo 514-102 Verniyerli Yükseklik Mihengiri 0-300 mm
10.000 ₺ ~12.000 ₺
Mitutoyo 192-130 Saatli Numaratörlü Yükseklik Mihengiri 0-300 mm
15.000 ₺ ~20.000 ₺
Mitutoyo 192-615-10 IP40 Dijital Yükseklik Mihengiri 0-1000 mm
60.000 ₺ ~75.000 ₺
Insize
Insize 1253-150 Mekanik Yükseklik Mihengiri 0-150 mm
3.000 ₺ ~ 5.000 ₺
Insize 1250-450 Mekanik Yükseklik Mihengiri 0-450 mm
7.000 ₺ ~ 10.000 ₺
Insize 1156-1000 Makaralı Tek Sütun Dijital Mihengir 0-1000 mm
60.000 ₺ ~ 80.000 ₺